Yerleşim yerlerinde yapılaşmalar uygulama imar planlarına göre teşekkül eder. Uygulama imar planlarında konut alanları, ticaret alanları, eğitim alanları, sağlık alanları, sosyal donatı alanları(park vb) ve yoğunlukları belirlenmiştir. Ilgili idareler de uygulama imar planlarına  bağlı kalmak şartıyla yapı ruhsatı düzenlerler. Ancak zaman zaman mevcut planlarda vatandaşların talebi dogrultusunda yada resen değişikliğe gidilebilir. Mesela kat sayısının artırılması gibi, konut alaninın ticarete çevrilmesi gibi. Bu değişikler neticesinde arsaların değeri artar/artabilir. Bu durum göz önüne alınarak, uygulama  imar planı değisikliği sonucu taşınmazda meydana gelecek değer artışınin %90’ı(neredeyse tamamı) kamuya aktarılması düşünülerek Deger Artış Pay Uygulama Yönetmeliği 22 Kasım 2025 tarihinde Resmi Gazetede  yayımlanarak yürürlüğe  girmiştir. Burada  amaç, uygulama imar planı değışıkliği neticesi taşınmazda meydana gelecek deger artışinın yuzde doksanının, değer artış payı olarak kamuya kazandirılmasıdır. Deger artışı dediğimiz kavram, plan degişikliğine konu alanın, plan ve plan notlarıyla belirlenen fonksiyon ve yapılasma kosullarının, uygulama imar planı öncesi tespit edilen değeri ile değışiklik sonrası tespit edilen deger arasındaki farktır. Örneğin 3 kata imarlı bir arsa 1000 birim liraya satılıyorsa, imar plan değışıkliği sonucu bu arsa 5 kata imarlı duruma gelmişse ve 1200 birim liraya satılıyorsa, buradaki deger artışı 1200-1000=200 birim liradır. Ve bu 200 birim liranin 200x0,90=180 birim lirasinin  devlete verilmesi gerekecektir. Burada  onemli husus deger artışı hesabinda arsa uzerinde bulunan yapilarin dikkate alinmamasidır. Deger artışı hesabında 2 unsur onem arzeder: 1...Mevcut haliyle parselin degeri 2...Plan değişikliği sonucu yeni durumda parselin degeri. İmar plani değişikliğine konu parselin mevcut değerleme raporu SPK tarafından yetkilendirilmiş, lisanslı gayrımenkul değerleme kuruluşu tarafından hazırlanır. Bu raporun bedelini plan değişikligini isteyen arsa sahipleri öder. Plan neticesinde yeni olusacak durumun değer artışı  ise Belediyeler, il özel idareleri, Büyükşehir belediyeleri  bünyesinde kurulacak olan Kiymet Takdir Komisyonu tarafından belirlenir. Deger artısına konu plan degisiklikleri, en az 1000 metrekarelik imar adalarında, parsel bazinda fonksiyon degişikligı getiren plan değişiklikleridir. Kentsel dönüşüme girebilecek, riskli yapi mevcut parsellerde %20 insaat alanı artısina kadad deger artış payı hesaplanmaz. Plan degisikligi %20 üzerinde  bir insaat alanı artisına  sebebiyet  vermisse, %20 artışın üzerindeki kısım deger artısına konudur. İdarelerce resen onaylanan plan degisikliklerinin değer artış payi ile ilgisi yoktur, ayrica kamu mulkiyetindeki alanlardan da değer artış payi alinmaz. Plan değışikliği talebi, plan değişikliğine konu olan sınırlar icindeki tüm taşınmazların sahiplerinin yada vekilletinin dikekceyle ilgili idareye başvurmasi ile  gerçeklesir. Deger artış pay yönetmeliğinde belrtilen %90 oranı epey yüksek bir orandir.  Bu oranın ileriki  günlerde düşürulerek vatandaşın bu deger artışından makul bir seviyede  yararlanması uygun okacaktir. Ayrıca Kentsel dönüşumün önünü acan imar artışi ile miyetin karsilanması durumu bu yonetmelikle sekteye uğrayacaktır. Her ne kadar riskli bina bulunan tasinmazlarda %20 inşaat alanina kadar olan kışım deger artış orandan muaf olsada, %20 insaat alanı muafiyeti çok düşük bir degerdir ve kentsel dönüsüme girmeyi düşünenler ici  ek bir maliyet doguracaktır. Kentsel dönüşüme girecek yerlerden deger artıs payı alınmasi tamamen kaldırılmali ve vatandaş kentsek dönüşume yonlendirilmelidir.