ZEMİN İYİLEŞTİRMESİ YAPILARAK ZEMİN GURUBUDA İYİLEŞTİRİLEBİLİR Mİ? Binanın altındaki zemin binada oluşacak ivmeyi artırabilir yada azaltabilir. Genel olarak bina altındaki zemin nispeten kötü/yumuşak ise oluşacak yer ivmesi büyüyerek binaya ulaşırken, zemin nispeten iyi/sert ise oluşacak yer ivmesi binaya büyümeden yada küçülerek ulaşır. TBDY2018 TABLO 2.1 de zemin etki faktörleri(zemin büyütme katsayıları) belirtilmiştir. TABLO 2.1 incelenirse Ss değerinin(ivme) 0.75'ten büyük olduğu durumlarda ZC zeminde zemin etki faktörünün(zemin büyütme katsayısının) 1,2 olduğu görülürken, ZB zeminde ise zemin etki faktörünün(zemin büyütme katsayısının 0,9 olduğu görülebilir. O halde zemin gurupları ivmeyi büyütebilir yada küçültebilir ve dolayısıyla tasarımı etkileyen bir faktördür. Aynı bina ZC zeminde nispeten büyük bir ivmeye göre tasarlanırken, söz konusu bina ZB zeminde daha küçük bir ivmeye göre tasarlanmaktadır. Burada aklınıza şu soru gelebilir : Temelin kaç metre altına kadar olan derinlik binada oluşacak ivmeyi artırır yada azaltır? Binanın altında 100 metre derinlikteki bir zeminin binada oluşacak deprem kuvvetine etkisi yoktur. Temel altından itibaren belli bir derinliğe kadar olan kısmın binaya etkisi vardır. Bu yüzden zemin gurupları belirlenirkende belli derinlik dikkate alınır. Temel alt kotundan itibaren 30 metre derinliğe kadar olan zeminin cinsi binada oluşacak deprem kuvvetinde etkilidir. Yani temel altından itibaren 30 metrelik kısmın içeriği belirlenmelidir. Temel altından itibaren 30 metrelik kısımdaki zeminin (Vs) kayma dalgası hızı, 30 metrelik kısımdaki zeminin SPT sayısı ve yine 30 metrelik kısımdaki zeminin (Cu) kayma dayanımı zemin gurubunda etkilidir. Yani 100 metrelik, sondaj, 80 metrelik sondaj yapmak gereksizdir. O halde temel altından itibaren 30 metrelik derinliğe kadar olan zeminin içeriğinin iyi bilinmesi gerekir. Bu bilgiler işığında zemin iyileştirme durumuna bakalım. Zemindeki bir takım hastalıklardan dolayı zemin iyileştirmesine gerek duyulabilir. Nedir bu hastalıklar: Şişme olabilir, sıvılaşma olabilir, fazla oturma olabilir, taşıma gücü eksikliği olabilir vb. Zemin iyileştirmelerinde 300-500 metrekarelik parsellere jetgrout uygulanabilir, deepmix uygulanabilir, taş kolon uygulanabilir. İyileştirme uygulanan derinliklerde 8 metre, 10 metredir. Oysa binadaki ivmeyi azaltan yada çoğaltan zemin kısmı temel altından itibaren 30 metrelik kısımdır. Yani 300-500 metrekarelik parsel 8 metre, 10 metre derinlikte iyileştirilerek zemin gurubu değiştirilemez. Zemin gurubuda iyileştirilmek isteniyorsa, ZD zemin ZC yapılmak isteniliyorsa yada ZE zemin ZD yapılmak isteniyorsa yüzbinlerce metrekarelik zeminin tamamı 30 metre derinlikte iyileştirilmelidir. Ancak bu takdirde zemin gurubu değiştirilebilir. Zemin ve temel etüdlerinde ZE zeminin iyileştirme sonrası ZD zemine çevrildiği yada ZD zeminin iyileştirme sonrası ZC zemine çevrildiği zaman zaman görülsede yukarıda anlattığım nedenlerden dolayı bu mümkün değildir. Bilinçsizce yapılan bu zemin gurubu iyileştirmeleri daha küçük deprem kuvvetlerine göre yapıların tasarlanmasına sebep olmaktadır. Bu bağlamda iyileştirme sonrası zemin gurubu değiştirilmesine izin verilmemelidir.